“Bago idulot ang lampin,” “Panunumbalik ng lampin,”
by Dennis Andrew
Nagtuturo ng mga kursong pampanitikan si Dennis Andrew S. Aguinaldo sa Departamento ng Humanidades, CAS, Unibersidad ng Pilipinas Los Baños. Makukuha sa UP Press ang kaniyang aklat ng mga tula: Bukod sa maliliit na hayop. Inilathala online ang kaniyang mga piyesa’t collab sa Plural, hal., Kritika Kultura, Transit, at The Cabinet. May ilang imbak sa kaniyang blog, tekstongbopis.blogspot.com.
Panunumbalik ng lampin
Alam kong matalino ang tingin ni Ma kay Dad—
Na mas matalino pa ito sa kaniya,
Kahit pa siya ang maestra.
Talinong-talino at guwapong-guwapo . . .
Pero sa aking asawa ko pa nalaman
Na linis na linis pala itong si Ma sa tatay ni Dad
Na dumaraan sa harapan ng kanilang bahay
Tuwing madaling-araw, kasabay ng pinakamaagap
Na tilaok, patungo sa bukid,
Ang bukod-tangi’t pinakamukhang-mabango
Sa mga magsasaka ng San Diego
Lalo’t matagal nang wala ang tatay ni Ma,
Napasakamay ng Hapon o ng malihim na kapwa. Mahigpit
Si Dad pagdating sa panyo e:
Almirol kung almirol,
At walang katuwiran ang pantalon na walang pleats,
Maski pa maong. Hindi natutuwa si Ma
Sa laba ng pamangkin o katulong.
At si Dad lang ang nakakapag-three-fourths sa manggas
Nang ayos, at buong-buo magpasa-hanggang gabi’y
Aba, walang gusot / “Gawa ‘yan sa gawgaw.”
“Tara tag-isa tayong senior para parehas tayo:
Libre!” Simula pa lang ng mga huling buwan
Ni Dad, halos hindi na niya mabuhat
Ang kamay, at wala nang itataas ang boses,
At wala pang dumadako
Sa paalam, ay agad naging mariin si Ma:
Tapos na siya, hinding-hindi na uulit
Sa kahit anong bihis ng asawa.
Bago idulot ang pisngi
Tatlo kayong babae naming anak
At iisa ang Maria. Pangalan ng lalaking propeta
Ang sa panganay, pero tunog babae kasi ang Elisha.
At matagal nang pinasisikat ng isang lalaki ang Noam
Kahit maaari naman yatang pambabae ito,
Diumano’y pinahihirapan namin kayo sa delivery
Ng order, o credit card, o sa NBI
Clearance, at paalala itong hindi kayo
Para kumuha ng apelyido ng asawa
O ng asawa
O ng puso nang walang permiso. Sino bang tatanggi
Sa tamis-pait ng paghatid sa apo
Lalo kung iyon na lamang ang abot ng aming makakaya,
Pero kung ayaw magdala ng tao
Ay parang awa ninyo na’y huwag:
Kaligtasan, bighani, at rebelde
Ang mga binunot na titik ng inyong ina.